Jaki kształt przyjmie europejski rynek energii elektrycznej?
Ceny gazu i energii elektrycznej w całej Europie osiągnęły w 2021 roku rekordowe poziomy, a w 2022 roku – po inwazji Rosji na Ukrainę – ponownie wystrzeliły w górę. Kryzys związany z cenami energii elektrycznej uświadomił wielu osobom, że obecny rynek energii elektrycznej nie funkcjonuje już optymalnie, co dało początek dyskusji politycznej na temat jego przyszłości. Zespół finansowanego ze środków UE projektu GeoSmart opublikował arkusz informacyjny, w którym przedstawiono informacje na temat reformy rynku energii elektrycznej w czasach kryzysu. Arkusz informacyjny można pobrać, klikając łącze na stronie internetowej projektu. W arkuszu informacyjnym opisano, jak w odpowiedzi na kryzys cen energii elektrycznej niektóre państwa członkowskie – najpierw Hiszpania, a następnie Grecja, Francja i Włochy – wezwały do zawieszenia lub odpowiedniego zmodyfikowania niektórych zasad rynku energii elektrycznej. Jak czytamy w arkuszu informacyjnym, na posiedzeniu Rady Europejskiej w marcu 2022 roku Rada zwróciła się do Komisji Europejskiej o „szybkie przeprowadzenie prac nad optymalizacją funkcjonowania europejskiego rynku energii elektrycznej – z uwzględnieniem wpływu, jaki wywierają nań ceny gazu – tak aby był on lepiej przygotowany na nadmierną zmienność cen w przyszłości, zapewniał przystępną cenowo energię elektryczną i był w pełni zgodny z bezemisyjnym systemem energetycznym, przy jednoczesnym zachowaniu integralności jednolitego rynku, utrzymaniu środków zachęcających do zielonej transformacji, zachowaniu bezpieczeństwa dostaw i unikaniu nieproporcjonalnych kosztów budżetowych”.
Rozwiązania polityczne
Przewiduje się, że ceny energii utrzymają się na wysokim poziomie do roku 2024/2025. Dlatego też jedynym rozwiązaniem jest znaczne zwiększenie skali technologii do wytwarzania energii elektrycznej i ciepła ze źródeł odnawialnych w połączeniu z zastosowaniem ulepszonych środków oszczędzania energii i cen odzwierciedlających wartość każdego źródła. Jednakże, jak zauważono w arkuszu informacyjnym, „dotychczasowe rozwiązania polityczne odbiegały od tych rozwiązań”. Wiele państw członkowskich nabrało wody w usta, twierdząc, że rynek energii elektrycznej funkcjonuje dobrze w obecnej formie. Według innych za gwałtowny wzrost cen częściowo odpowiada sposób, w jaki jest on zorganizowany, i wezwali do wprowadzenia takich środków jak pułapy cenowe i opodatkowanie nieoczekiwanych zysków, aby na kryzysie nie skorzystali jedynie producenci energii elektrycznej. Innym rozwiązaniem – zaproponowanym przez Grecję – jest „podział rynku energii elektrycznej na rynek ze źródłami zeroemisyjnymi, wynagradzanymi na podstawie kontraktu różnic kursowych oraz rynek, którego ceny kształtowane są w oparciu o oferty dla innych źródeł, zwłaszcza paliw kopalnych”.
Propozycje Komisji
W arkuszu informacyjnym przedstawiono również szereg propozycji Komisji. Obejmują one skoordynowane ograniczenie zużycia w godzinach szczytu cenowego, pułap dochodów dla tańszych technologii, takich jak odnawialne źródła energii, energia jądrowa i węgiel brunatny, oraz podatek solidarnościowy od spółek paliw kopalnych. Ponadto Komisja proponuje rozszerzenie zestawu narzędzi w zakresie cen energii, aby „umożliwić pierwszy w historii spadek regulowanych cen energii elektrycznej poniżej kosztów oraz rozszerzyć regulowane ceny, aby objąć nimi również małe i średnie przedsiębiorstwa”. Arkusz informacyjny GeoSmart (Technologies for geothermal to enhance competitiveness in smart and flexible operation) uzupełniono kilkoma kluczowymi uwagami dotyczącymi elektrowni geotermicznych w kontekście reformy rynku energii elektrycznej. Realizacja projektu dobiegnie końca w 2024 roku. Więcej informacji: strona internetowa projektu
Słowa kluczowe
GeoSmart, energia elektryczna, rynek energii elektrycznej, cena energii elektrycznej, kryzys energetyczny, geotermiczny
