Podnoszenie i normalizacja umiejętności z myślą o wznoszeniu budynków efektywnych energetyczne
Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków kładzie nacisk na wprowadzanie zasad, które pozwolą zmienić stan obecnego budownictwa w Europie i spowodują, że do 2050 roku europejskie budynki będą znacznie bardziej efektywne energetycznie i całkowicie zdekarbonizowane. Założenia te dotyczą zarówno nowo budowanych obiektów, jak i budynków remontowanych i poddawanych renowacji. Okazuje się jednak, że wznoszenie budynków w sposób zrównoważony z zapewnieniem wysokiej jakości, szczególnie w segmencie mieszkaniowym, jest wyraźnie utrudnione z powodu braku odpowiedniej kontroli jakości podczas prac budowlanych i remontowych, niedostatecznej liczby wykwalifikowanych pracowników znających odpowiednie nowoczesne technologie, a także w wyniku niskiego zapotrzebowania na takie rozwiązania ze strony właścicieli i deweloperów. Aby wesprzeć branżę budowlaną, zespół projektu NEWCOM (New competence for building professionals and blue-collar workers – certified qualification schemes to upgrade the qualification for building nZEBs) postawił sobie za cel opracowanie programów szkoleniowych dotyczących wznoszenia budynków o niemal zerowym zużyciu energii (NZEB). Przygotowane szkolenia mają charakter modułowy i obejmują jednostki samodzielne lub uzupełniające już istniejące materiały szkoleniowe. Co więcej, w ramach projektu powstała także baza kompetencji, która ułatwi proces normalizacji ich uznawania na terenie całej Europy. Baza danych łączy kompetencje potwierdzone odbyciem kursu z konkretnymi fachowcami. Potencjalni klienci mają w nią wgląd za pomocą dostępnych z poziomu aplikacji kart umiejętności. „Ze względu na modułowy charakter całego systemu, dodawanie kolejnych kursów i szkoleń pozwoli rozszerzyć go na inne dziedziny zawodowe”, wyjaśnia koordynator projektu Georg Trnka z Austriackiej Agencji Energetycznej (strona internetowa w języku niemieckim).
Umiejętności w sektorze budowlanym i ich normalizacja
Jeśli chcemy myśleć o zapewnieniu jak najwyższej efektywności energetycznej budynków, musimy unikać nawet najdrobniejszych błędów w trakcie prac budowlanych i remontowych. Każdy budynek powinien być wyposażony w system fasadowy oraz profesjonalnie zainstalowany system ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC). Niestety osiągnięcie takiego stanu jest na razie niemożliwe z powodu luk na poziomie umiejętności branżowych. „W wielu krajach europejskich kształcenie specjalistyczne w kierunku efektywności energetycznej stoi na zastraszająco niskim poziomie, a istniejące kursy często nie poruszają nawet takich tematów, jak współpraca międzybranżowa, obsługa budynku w całym cyklu eksploatacji czy ciągłe monitorowanie energii i sterowanie jej zużyciem”, dodaje Trnka. „Jednocześnie spada też zapotrzebowanie na indywidualną certyfikację w zakresie usług oraz umiejętności budowlanych zgodnych z normą ISO 17024. Jedynym odstępstwem są tu zagadnienia związane bezpośrednio z bezpieczeństwem, dlatego wydaje się, że rozsądnie będzie powiązać kwestię efektywności energetycznej z kursami o już ugruntowanej pozycji”. Na podstawie wskazanych przez partnerów projektu NEWCOM obszarów priorytetowych zespół projektu opracował moduły szkoleniowe, które koncentrują się na trzech tematach. Po pierwsze – na konstrukcji dachów płaskich i hydroizolacji dachów z nastawieniem na rozwiązania dożywotnie, w tym na planowaniu i montażu zielonych dachów oraz realizacji rozwiązań w zakresie efektywności energetycznej. Po drugie – na instalacjach wentylacyjnych, w tym zagadnieniach związanych z odzyskiwaniem ciepła, ochroną przed hałasem, kontrolowanym przepływem powietrza oraz inteligentnymi systemami kontroli zapotrzebowania. Po trzecie – na zapewnianiu jakości w fazie planowania, budowy i eksploatacji budynków NZEB, z uwzględnieniem aspektów dotyczących jakości powietrza w pomieszczeniach, jakości termicznej fasady budynku i systemu energetycznego oraz aspektu ekonomicznego. Partnerami projektu NEWCOM, którzy pomogli w opracowaniu modułów szkoleniowych, były organizacje zajmujące się wdrażaniem rozwiązań z zakresu efektywności energetycznej w poszczególnych krajach bądź mające doświadczenie w podnoszeniu kwalifikacji specjalistów, w tym instytucje i szkoły zawodowe odpowiedzialne za kształcenie w zakresie wznoszenia budynków NZEB. W przeprowadzonych sesjach szkoleniowych dla trenerów wzięło udział 149 osób z różnych środowisk zawodowych. Opracowana w ramach projektu baza kompetencji opiera się na metodologii będącej wynikiem współpracy z zespołem projektu BIMmplement realizowanego w ramach programu „Horyzont 2020”. Fachowcy, którzy ukończą moduł szkoleniowy, będą mogli wziąć udział w egzaminie poświadczającym zdobyte umiejętności zgodnie z określonymi wcześniej jednostkami efektów uczenia się. Baza danych kompetencji jest połączona z aplikacją BUILD UP Skills Advisor, która pozwala klientom indywidualnym oraz firmom wyświetlić kartę kompetencji zawodowych danego specjalisty.
Korzyści w zakresie budownictwa
Projekt NEWCOM był realizowany zgodnie z założeniami dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która jest instrumentem ustawodawczym UE mającym na celu jej poprawę w przypadku budynków Starego Kontynentu. Jak wyjaśnia Trnka: „Dla właścicieli budynków to korzyść w postaci lepszej jakości wykonania i wyższej efektywności energetycznej, natomiast w kontekście normalizacji na poziomie europejskim taka zmiana przyniesie korzyści fachowcom szukającym zatrudnienia poza miejscem zamieszkania”. Większość modułów szkoleniowych powstałych w ramach projektu NEWCOM została już wdrożona przez partnerów projektu, na przykład w Austrii przez Grupę Roboczą ds. Szkoleń Konsultantów ds. Energii. W Węgrzech poszczególne moduły szkoleniowe były prezentowane we współpracy ze stowarzyszeniem zrównoważonych umiejętności budowlanych TRAINBUD Sustainable Construction Skills Alliance. Z kolei w przypadku Słowacji zostały one włączone do szkoleń prowadzonych w ramach działań innych projektów, takich jak między innymi StavEdu oraz ingREeS. Obecnie zespół pracuje nad kolejnymi szkoleniami trwającymi od września 2020 roku do lutego 2023 roku, które zostały poświęcone zagadnieniom jakości, efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych w budownictwie. Dostępne w aplikacji BUILD UP Skills szkolenie wpisuje się w założenia bazy danych kompetencji oraz wzajemnego uznawania umiejętności. W Austrii przeprowadzono ocenę potrzeb w zakresie umiejętności energetycznych przy wsparciu krajowej sieci ochrony klimatu klimaaktiv, obejmującą przegląd szkoleń krajowych sieci dostawców. W rezultacie powstały trzy krótkie moduły szkoleniowe dostępne przez internet, skupiające się na remontach budynków mieszkalnych, ekologicznych materiałach budowlanych oraz kontroli jakości w zakresie efektywności energetycznej. „Szkolenia te były skierowane do krajowych doradców energetycznych – kluczowej grupy łączącej konsumentów z sektorem budowlanym, którzy posiadają odpowiednią wiedzę podstawową i często chętnie biorą udział w tego rodzaju międzysektorowych szkoleniach”, wyjaśnia Trnka. W okresie od grudnia 2021 roku do grudnia 2022 roku w szkoleniach wzięło udział przeszło 100 uczestników, z czego ponad 80 % uznało, że było wyjątkowo dobre.
Słowa kluczowe
NEWCOM, szkolenia, zrównoważenie, efektywność energetyczna, budownictwo, budynek, renowacja, NZEB, budynek o niemal zerowym zużyciu energii, HVAC, umiejętności, kontrola jakości