Badanie skuteczności nowych terapii przeciwnowotworowych u pacjentów, u których mogą one przynieść największe korzyści
Rak jelita grubego jest trzecim najczęstszym rodzajem nowotworu u mężczyzn i drugim najczęstszym u kobiet. Oczekuje się, że do 2030 roku liczba przypadków na świecie wzrośnie o 60 % i przekroczy 2,2 miliona, prowadząc do 1,1 miliona zgonów. Raka jelita grubego coraz częściej opisuje się jako chorobę o heterogennym charakterze, co oznacza, że może się on manifestować na różne sposoby. Uważa się, że istnieją rozmaite podtypy molekularne tego raka, u których podstaw leżą różne procesy biologiczne. Oznacza to, że rokowania i najodpowiedniejsze metody leczenia również mogą być różne. Najczęściej stosowana metoda leczenia, chemioterapia, wiąże się z wieloma negatywnymi skutkami dla zdrowia pacjenta. Zespół finansowanego ze środków UE projektu MoTriColor opracował lepiej ukierunkowaną terapię. W ramach diagnostycznych badań molekularnych na materiałach pochodzących z rutynowych biopsji guza naukowcy zidentyfikowali różne profile ekspresji genów, z którymi powiązane są fenotypy o określonym rokowaniu i odpowiedzi na leki. Na podstawie tych informacji można dopasować sposób leczenia do potrzeb każdego pacjenta. „Naszym nadrzędnym celem było opracowanie nowych celowanych metod leczenia skierowanych przeciw populacjom o konkretnych strukturach molekularnych, które mogą być bezpieczniejsze i skuteczniejsze niż terapie dostępne obecnie”, wyjaśnia Josep Tabernero, dyrektor Instytutu Onkologii Vall d’Hebron i ordynator Oddziału Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego Vall d’Hebron w hiszpańskiej Barcelonie.
Badania kliniczne skupione na pacjentach
Głównym celem projektu MoTriColor była ocena bezpieczeństwa i tolerancji terapii eksperymentalnych, a także sprawdzenie ich skuteczności klinicznej – mierzonej w oparciu o ograniczenie rozwoju i rozprzestrzeniania się nowotworu oraz przeżywalność pacjentów. W ramach projektu zbadano także oporność na leczenie oraz monitorowano krążące DNA nowotworu (ang. circulating tumour DNA, ctDNA) obecne w układzie krwionośnym chorych. Co istotne, pacjentów najpierw poddano stratyfikacji w oparciu o profil ekspresji genów guza, a następnie przypisano do badania klinicznego, w którym stosowano najlepiej dopasowaną terapię. W rezultacie Tabernero i jego zespół z powodzeniem zweryfikowali zastosowanie nowatorskiej metody leczenia z użyciem kombinacji atezolizumabu – immunoterapeutyku – oraz bewacyzumabu – środka antyangiogenicznego. „To ważny kamień milowy w badaniach klinicznych, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że rokowania w przypadku grupy pacjentów z tym konkretnym rakiem jelita grubego były złe”, mówi Tabernero, koordynator projektu MoTriColor. Dane kliniczne i molekularne zgromadzone podczas tych badań umożliwią zespołowi badawczemu wskazanie pacjentów, u których odpowiedź na tę metodę leczenia powinna być najlepsza. Ponadto badacze przygotowali bazę danych opisującą profile ekspresji genów u chorych z rakiem jelita grubego. „Zidentyfikowaliśmy mutacje powiązane z nowotworem, których będzie można używać w czasie terapii do monitorowania ciężaru guza z zastosowaniem płynnej biopsji śledzącej poziom ctDNA”, dodaje Tabernero.
Szersze implikacje
Uzyskane wyniki wskazują, że zespołowi projektu udało się wypracować technologie niezwykle istotne z punktu widzenia immunoterapii nowotworów. Stanowią one przełom w badaniach antygenów guza rozpoznawanych przez układ odpornościowy pacjentów z rakiem jelita grubego. Osiągnięcia te będą miały kluczowe znaczenie dla poprawy wyników leczenia z użyciem immunoterapii nie tylko w przypadku osób cierpiących na raka jelita grubego, ale także innych pacjentów nowotworowych przyjmujących środki immunoterapeutyczne.
Słowa kluczowe
MoTriColor, rak jelita grubego, cel, antygeny, ctDNA