Zintegrowane zarządzanie rybołówstwem z pożytkiem dla ekosystemów
Rybołówstwo na skalę przemysłową wywiera znaczny wpływ na morskie ekosystemy. Pomimo obowiązujących od kilkudziesięciu lat planów i przepisów dotyczących zarządzania, duża część zasobów rybnych jest nadal nadmiernie eksploatowana, a degradacja środowiska morskiego postępuje. „Podejścia z zakresu zarządzania rybołówstwem często nie uwzględniają szerszych konsekwencji połowów dla ekosystemów”, wyjaśnia zaangażowana w realizację projektu FishMan stypendystka działania „Maria Skłodowska-Curie” Silvia de Juan, pracująca jako badaczka w Instytucie Nauk o Morzu (ICM-CSIC) w Hiszpanii. „Aby nasz świat mógł się stać się bardziej zrównoważony, musimy zrozumieć, w jaki sposób rybołówstwo zmienia ekosystemy i jak brak realizacji długoterminowych celów dotyczących zrównoważonego rozwoju może wpłynąć na społeczeństwo”. Takie podejście oparte na ekosystemach wymaga przestrzegania kwot oraz unikanie połowów osobników niewymiarowych i gatunków wrażliwych. Zreformowana wspólna polityka rybołówstwa UE, która obejmuje takie środki jak zakaz odrzutów w odniesieniu do kilku gatunków handlowych znany jako obowiązek wyładunku oraz ulepszone narzędzia połowowe, odgrywa kluczową rolę w transformacji europejskiego rybołówstwa w kierunku bardziej zrównoważonych praktyk.
Zrozumienie praktyk połowowych
Projekt FishMan, realizowany przy wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”, miał na celu dokładniejsze poznanie sposobu wdrażania tych przepisów, jak również zrozumienie oddziaływania rybołówstwa na środowisko. Aby tego dokonać, przeanalizowano między innymi obecne praktyki dotyczące połowów włokiem w północno-zachodniej części Morza Śródziemnego. „Chcieliśmy uwzględnić wszystkie elementy rybołówstwa, od biofizycznych właściwości łowisk po opinie rybaków”, dodaje de Juan. „Chodziło o to, by zbadać konsekwencje działalności połowowej z różnych perspektyw”. Dzięki tym pracom de Juan była w stanie rzucić nowe światło na konsekwencje połowów włokiem w ekosystemach śródziemnomorskich. Główny nacisk położono na utratę niektórych z najbardziej wrażliwych gatunków morskich, jak również na społeczno-ekonomiczny wpływ przepisów na lokalne rybołówstwo. „Pomniejsze decyzje, na przykład dotyczące połowów w niektórych siedliskach lub wyrzucania frakcji połowów, mogą wywoływać znaczące skutki dotyczące całego ekosystemu”, zauważa de Juan. „Warunki ekologiczne mają znaczenie dla rybaków w tym sensie, że wpływają na ich zdolność do połowu ryb. Ten efekt domina trzeba uwzględnić przy opracowywaniu planów zarządzania rybołówstwem”.
Ocena skutków dla ekosystemów
Ważnym osiągnięciem projektu FishMan będzie między innymi opracowane w ramach prac kompleksowe podejście do oceny oddziaływania rybołówstwa na ekosystemy, uwzględniające kluczowe wskaźniki ekologiczne, społeczne i gospodarcze. Umożliwi ono dokładniejsze prognozowanie przyszłych skutków ograniczeń w dziedzinie rybołówstwa. Podejście zapoczątkowane w ramach projektu FishMan mogłoby również pomóc w określeniu alternatywnych praktyk połowowych, które pozwoliłyby ograniczyć zakłócenia w ekosystemach, jednocześnie wywierając minimalne skutki społeczno-ekonomiczne odczuwane przez rybaków. „Nasze ramy zostały z powodzeniem przetestowane przez flotę trawlerów w północno-zachodniej części Morza Śródziemnego”, mówi de Juan. „Wykazaliśmy, że nasze ramy są obiecującym narzędziem do monitorowania wdrażania ekosystemowego podejścia do zarządzania rybołówstwem”. Część danych uzyskanych projekcie czeka jeszcze na opracowanie, a zdaniem de Juan powinny one dostarczyć dalszych argumentów przemawiających za skutecznością szerszej perspektywy społecznej FishMan w zakresie zrównoważonego rybołówstwa. „Uwzględnienie wymiaru ludzkiego pozwoli na zastosowanie wyników naszych badań w rzeczywistych scenariuszach”, wyjaśnia uczona. „Wzięcie pod uwagę opinii rybaków jest konieczne, jeśli mamy skutecznie przejść do podejścia opartego na ekosystemach”.
Słowa kluczowe
FishMan, ekosystem, morski, rybołówstwo, rybacy, ekologiczny, śródziemnomorski