Waloryzacja ciepła odpadowego – podnoszenie efektywności energetycznej w przemyśle przetwórczym
Energia odpowiada za nawet 20 % całkowitych kosztów produkcji sektorów energochłonnych w Europie, a dla niektórych gałęzi przemysłu ten wskaźnik jest jeszcze większy. Mimo wyraźnego postępu technicznego w redukowaniu zużycia energii ogromne jej ilości wciąż są jednak tracone w postaci ciepła odpadowego. Nadmiarowe ciepło wytwarzane w pewnych procesach może okazać się cennym zasobem, nadającym się do wykorzystania, od razu lub po przetworzeniu, w innych zadaniach w ramach sektora, a nawet przez zakłady i użytkowników spoza branży. Ze względu na liczne przeszkody techniczne i te niezwiązane z technologią potencjał przemysłowego ciepła odpadowego wciąż nie jest w pełni wykorzystywany. Wśród tych barier należy wymienić brak skutecznych i opłacalnych technologii, które pozwalałyby na odzyskiwanie i ponowne wykorzystywanie traconego ciepła, a także na podnoszenie jego jakości lub jego przekształcanie w celu waloryzacji. Poprawa efektywności energetycznej procesów przemysłowych może przynieść wyraźne oszczędności w obszarze zużycia energii pierwotnej i doprowadzić do obniżenia emisyjności dostaw energii, a w konsekwencji do redukcji emisji CO2. Oprócz tego redukcja kosztów energii zapewni również większą konkurencyjność.
Bardziej zrównoważona przyszłość
Uczestnicy opisanych dalej projektów opracowali i przedstawili innowacyjne metody, rozwiązania, technologie i procedury operacyjne, które mają poprawić efektywność energetyczną sektora w kontekście odzyskiwania i waloryzacji ciepła odpadowego z procesów przemysłowych. Ich pomysły dotyczą tego, jak w różnych sektorach odzyskiwać i magazynować ciepło, podnosić jego jakość i przekształcać je w moc. Wiele z tych potencjalnych rozwiązań do odzyskiwania niewykorzystanego ciepła można zaadaptować w różnych procesach i powielić w innych sektorach przemysłowych. Opisane inicjatywy wpisują się w europejski strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych (plan EPSTE), który stanowi pierwszy krok na drodze do neutralnego dla klimatu systemu energetycznego opartego na technologiach niskoemisyjnych, a także w plan działania na rzecz partnerstwa publiczno-prywatnego SPIRE i jego kontynuację – partnerstwo badawcze Processes4Planet.
Wyróżnione unijne badania
Niniejsza broszura CORDIS Results Pack koncentruje się na innowacyjnych wynikach uzyskanych w ramach projektów finansowanych z programu Horyzont 2020, skupiających się na ponownym wykorzystaniu ciepła odpadowego z procesów przemysłowych. W ramach projektu TASIO opracowano nowoczesną technologię wymiany ciepła, która jest przeznaczona do użytku w komercyjnych systemach kogeneracji z organicznym obiegiem Rankine’a. Rozwiązanie to stworzono z myślą o cementowniach, hutach szkła i stali oraz zakładach petrochemicznych. Uczestnicy projektu SUSPIRE opracowali z kolei nowatorskie, wysoce efektywne wymienniki ciepła i technologie magazynowania energii cieplnej, które pozwalają na ponowne wykorzystanie lub komercjalizację ciepła odpadowego, natomiast podczas projektu VULKANO skupiono się na magazynowaniu energii cieplnej za pomocą technologii opartej na materiałach zmiennofazowych, które mogą odzyskiwać i magazynować ciepło ze źródeł o bardzo wysokiej temperaturze. Wynikiem projektu I-ThERM było opracowanie gotowych do natychmiastowego użycia rozwiązań do odzyskiwania ciepła i przekształcania go w moc, które mogą działać w szerokim zakresie temperatur, w tym technologii opartej na cyklu wykorzystującym dwutlenek węgla w stanie nadkrytycznym. Jednak w wypadku niektórych procesów tracona energia ma niską jakość, a jej odzyskiwanie przy użyciu dostępnych technologii jest niepraktyczne i nieopłacalne, dlatego właśnie zespół projektu Indus3Es opracował absorpcyjny transformator ciepła (ang. absorption heat transformer, AHT), który pozwala na odzyskiwanie ciepła ze źródeł o niskiej temperaturze, zaś zespół projektu LOWUP zademonstrował innowacyjną technologię pompy ciepła, która wychwytuje i podnosi jakość energii cieplnej. Tymczasem partnerzy skupieni wokół projektu DREAM opracowali nowatorską konstrukcję wymienników ciepła wykorzystujących rury cieplne, która pozwala odzyskać energię uciekającą z pieców i wykorzystać ją w innym miejscu łańcucha produkcyjnego. Podobna idea przyświecała zespołowi projektu ETEKINA, który zaprojektował innowacyjną technologię wymienników ciepła wykorzystujących rury cieplne do odzyskiwania ciepła ze strumieni spalin i zarządzania takim ciepłem. Ostatnią przedstawioną inicjatywą jest projekt DryFiciency, którego uczestnicy z powodzeniem opracowali i zademonstrowali dwie różne technologie przemysłowych pomp cieplnych, które umożliwiają odzyskiwanie i ponowne wykorzystanie ciepła odpadowego w procesach suszenia.