Jak zarządzać systemami wodnymi w celu zapewnienia długoterminowego zrównoważonego rozwoju
W przeciwieństwie do tradycyjnej gospodarki liniowej, która opiera się na modelu „pozyskaj-wyprodukuj-zużyj-wyrzuć” zakładającym zużycie zasobów, koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) promuje trwałość oraz możliwość naprawy i recyklingu. W ten sposób GOZ może pomóc w zmniejszeniu zużycia zasobów, produkcji odpadów i ograniczeniu zużycia energii. Podobnie jak w przypadku modelu opartego na zużyciu surowców, sektor wodny przyjmuje podejście „pozyskaj-wykorzystaj-odprowadź”, jak czytamy w białej księdze. W takim systemie woda jest pobierana ze strumieni, rzek, jezior, zbiorników, oceanów i podziemnych warstw wodonośnych oraz bezpośrednio gromadzona w postaci wody deszczowej”. Następnie jest ona wykorzystywana przez sektor rolniczy, przemysłowy, społeczeństwo i środowisko, po czym „zwracana” z powrotem do zbiornika wodnego, bezpośrednio lub poprzez oczyszczalnię. W trakcie tego procesu dochodzi jednak do utraty, zanieczyszczenia i zmarnowania wody, dlatego też w ostatnich latach wzmożono wysiłki na rzecz zwiększenia wydajności i optymalizacji jej ponownego wykorzystania. Finansowany ze środków UE projekt NextGen skupia się na demonstracji innowacyjnych rozwiązań GOZ w zakresie użycia wody w dziesięciu ośrodkach w Europie i poza nią. Wspierany w ramach projektu zespół naukowców przedstawił możliwości i wyzwania związane z rozwiązaniami GOZ dla sektora wodnego w badaniu opublikowanym w czasopiśmie „WIREs Water”. Według jego autorów kluczem do udanego przejścia na model GOZ jest „aktywne uczestnictwo wszystkich członków społeczeństwa i ścisła współpraca”. „Zapewnienie różnym interesariuszom możliwości uczestnictwa i dzielenia się różnymi perspektywami, zainteresowaniami i potrzebami, a ostatecznie wspólnego budowania wiedzy i tworzenia wspólnot praktyków postrzegane jest jako odpowiednie podejście do dyskusji na temat wodnych technologii GOZ w ich kontekście instytucjonalnym”. Cytowany w artykule współautor badania, Jos Frijns z instytutu koordynującego projekt NextGen, KWR Water Research Institute, podkreśla potrzebę „zorganizowania i odpowiedniego wsparcia” wspólnot praktyków, aby nie okazały się one tylko „czasochłonnymi spotkaniami nieowocującymi wzajemną nauką”.
Wspólny interes
Wspólnoty praktyków określa się jako grupy osób o wspólnych zainteresowaniach, które pogłębiają swoją wiedzę i doświadczenie w danej dziedzinie poprzez stałe interakcje w ramach procesów społecznego uczenia się. W artykule opublikowanym w czasopiśmie „WIREs Water” naukowcy przedstawiają propozycję „ram oceny wspólnot praktyków mających na celu osiągnięcie konsensusu w zakresie metod stosowanych do oceny wspólnego budowania wiedzy na temat wody i procesów społecznego uczenia się w ramach przejścia na model GOZ”. Jak dodają: „Wspólnoty praktyków w ramach projektu NextGen zajmują się czterema kluczowymi zagadnieniami: przygotowaniem gruntu, zamknięciem obiegu, wdrożeniem, a także zwiększeniem skali i oceną. Proponowane ramy oceny zostaną następnie wykorzystywane w ramach projektu NextGen w celu przetestowania i zwiększenia ich niezawodności wśród praktyków działających w sektorze wodnym”. Zespoły demonstracyjne trwającego projektu NextGen (Towards a next generation of water systems and services for the circular economy) działają w kilku krajach: Niemczech, Grecji, Holandii, Rumunii, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii i Zjednoczonym Królestwie. Jak czytamy w tym samym artykule, dziesięć demonstracyjnych wspólnot praktyków „zrzesza przedstawicieli przemysłu wodnego (operatorzy), władz (organy regulacyjne), firmy inżynieryjne, konsultantów, instytuty badawcze, przedstawicieli organizacji pozarządowych i potencjalnych użytkowników końcowych”. Projekt NextGen zakończy się w czerwcu 2022 roku. Więcej informacji: strona projektu NextGen
Słowa kluczowe
NextGen, gospodarka o obiegu zamkniętym, woda, wspólnoty praktyków, społeczne uczenie się