Dlaczego komórki macierzyste są kluczem do pokonania raka piersi
Komórki w organizmie człowieka nieustannie wymieniane są na nowe. To oznacza, że proces ich wytwarzania jest ciągły, gdyż tylko tak może być utrzymana równowaga. „To trochę jak z samochodem: kiedy dana część się zużyje, trzeba ją wymienić”, tłumaczy koordynator projektu BRECASTEM (Functional and Molecular Characterisation of Breast Cancer Stem Cells), dr Axel Behrens z Francis Crick Institute w Zjednoczonym Królestwie. Nowe komórki są produkowane z komórek macierzystych. W odróżnieniu od „specjalizujących się” komórek, które budują ludzką skórę czy włosy i które po śmierci są zastępowane nowymi komórkami, komórki macierzyste mogą żyć latami. To właśnie ta właściwość komórek macierzystych może być przyczyną rozwoju nowotworu, gdyż „specjalistyczne” komórki rakowe nie żyją na tyle długo, by się rozprzestrzenić.
Jak zachowują się komórki
Zespół projektu BRECASTEM skoncentrował się na komórkach z ekspresją Lgr6 – bardzo specyficznej populacji komórek macierzystych zlokalizowanych w sutku. Jedną z funkcji, jakie pełni ta konkretna klasa komórek, jest pośredniczenie w powiększeniu piersi po ciąży. Naukowcy z Francis Crick Institute potwierdzili niedawno, że zachodząca w tych komórkach zmiana genetyczna wywołująca guza może prowadzić do konkretnej postaci raka piersi. „Choć pod wpływem chemioterapii guz może się skurczyć, istnieje ryzyko, że po zakończonym leczeniu guz rozrośnie się na nowo”, mówi dr Behrens. Mając to na uwadze, zespół przystąpił do opisania różnic molekularnych pomiędzy nowotworowymi i nienowotworowymi komórkami macierzystymi. W toku tych prac naukowcy dostrzegli podobieństwo koncepcyjne między budową prawidłowego narządu i budową nowotworu. W obu istotną rolę odgrywają komórki macierzyste i komórki „specjalistyczne”. „Po raz pierwszy dowiedziono naukowo, że w nowotworze znajduje się niewielka subpopulacja komórek, które mają związek z nawrotem choroby po zakończonej chemioterapii. To właśnie te nowotworowe komórki macierzyste inicjują nawrót”, dodaje dr Behrens.
Optymistyczne ustalenia
Dr Behrens przyznaje, że w świecie naukowym nieustannie toczy się debata na ten temat, ale jest przekonany, że wnioski płynące z projektu BRECASTEM stanowią ważny krok naprzód. „Pierwszym krokiem na drodze do wynalezienia leku jest zrozumienie mechanizmu nawrotu choroby. Teraz, kiedy mamy już lepszy obraz tego mechanizmu, możemy pracować nad sposobem pozbycia się tych złośliwych komórek macierzystych, czyniąc nawrót znaczniej mniej prawdopodobnym”, stwierdza dr Behrens. Taka współpraca, jak przy projekcie BRECASTEM, może być kluczowa w dotarciu do tego celu. „Zważywszy na kierunek rozwoju badań naukowych coraz trudniej jest pracować w pojedynkę. Trzeba wykazać się niezwykłą wszechstronnością, od biologii po zrozumienie znaczenia klinicznego. Sadzę, że w ciągu ostatniej dekady badania naukowe stały się o wiele bardziej holistyczne, ponieważ ludzie rozumieją potrzebę przyjęcia szerszej perspektywy. To podejście jest zrozumiałe, ponieważ efekt można osiągnąć tylko wówczas, gdy ma się do dyspozycji wiedzę komplementarną”. Dr Behrens dodaje również, że coraz więcej specjalistów zdaje sobie sprawę z tego, że każdy guz jest inny. Owszem, nowotwory można podzielić na grupy, ale to niekonieczne oznacza, że można je leczyć w podobny sposób. „Z moich obserwacji wynika, że choć wyleczenie raka może być zadaniem bardzo trudnym, to jednak możliwe jest zwiększenie odsetka osób reagujących pozytywnie na leczenie”, twierdzi dr Behrens. Naukowiec spodziewa się, że ustalenia projektu BRECASTEM zostaną wykorzystane w dalszych badaniach, których celem będzie opracowanie terapii komórkami macierzystymi dedykowanych poszczególnym typom nowotworów. „Mając na uwadze typowe ramy czasowe rozwoju klinicznego, może nam to zająć lata. Ale sądzę, że pojawią się w końcu leki skutecznie zwalczające nowotworowe komórki macierzyste”, podsumowuje dr Behrens. Badania w ramach projektu przeprowadzono dzięki wsparciu z działania „Maria Skłodowska-Curie”.
Słowa kluczowe
BRECASTEM, rak, sutek, biologia, nowotwór, kliniczne, leki, komórki macierzyste, genetyczny
