Badania oraz budowanie potencjału w celu zapewnienia lepszej gospodarki wodnej na Malcie
„Jeśli rolnictwo na Wyspach Maltańskich ma przetrwać, konieczne jest natychmiastowe rozwiązanie problemu niedoboru wody”, uważa Malcolm Borg, koordynator finansowanego przez Unię Europejską projektu FOWARIM. Problemem jest jednak fakt, że na Malcie nie istniał dotychczas żaden ośrodek badawczy zajmujący się badaniem oraz testowaniem w praktyce nowatorskich technik, systemów i technologii pozwalających na rozwiązanie problemu niedoboru wody wymaganej do nawadniania upraw. „Można powiedzieć, że badania nad wykorzystaniem wody na Malcie w zasadzie nie istniały. Żadna instytucja naukowa nie podejmowała jakichkolwiek badań dotyczących wody”, wyjaśnia Borg. Niedawno Instytut Nauk Stosowanych przy Maltańskim Kolegium Sztuki, Nauki i Technologii (MCAST) ustanowił Centrum Badań nad Wodą i Szkoleń (WRTC, Water Research and Training Centre), którego celem jest podejmowanie badań nad obszarami związanymi z gospodarką wodną, jednak wykorzystanie tego niezwykle cennego zasobu w rolnictwie nie stanowiło jednego z obszarów zainteresowań tej jednostki. WRTC ma ogromny potencjał, który może pomóc w utrzymaniu sektora rolnego na Malcie, jednak wymagana jest inwestycja w badania związane z nawadnianiem i wykorzystaniem wody w rolnictwie, co nie będzie możliwe bez uprzedniego zwiększenia potencjału naukowego oraz technicznego ośrodka. Budowa podwalin kultury badań nad wodą Korzystając ze wsparcia czołowych europejskich centrów doskonałości w zakresie gospodarki wodnej oraz rolnictwa, zespół projektowy powołał komitet badawczy na Malcie, którego celem było omówienie, przeanalizowanie oraz zaplanowanie badań naukowych dotyczących wykorzystania wody na potrzeby rolnictwa. Złożony z lokalnych ekspertów komitet zajął się omówieniem lokalnych potrzeb, a także stworzył listę dostępnych zasobów fizycznych oraz kadr w celu opracowania potencjalnych kierunków badań. W prace te wkład mieli także interesariusze z uznanych międzynarodowych instytucji badawczych, przedstawiciele Zewnętrznej Doradczej Rady Naukowej oraz lokalne podmioty. „Powstała dzięki temu sieć wiedzy pozwoliła nam na stworzenie odpowiedniej atmosfery, przygotowanie odpowiednich warunków oraz opracowanie ram pozwalających na prowadzenie zrównoważonych badań dotyczących gospodarki wodnej”, uważa Borg. Jak dodaje, „utworzony komitet będzie pełnił rolę przykładu prezentującego potencjał badawczy w zakresie rozwiązań dla społeczności lokalnej”. Wspólna działalność badawcza oraz działania realizowane przez maltańskich naukowców doprowadziły do powstania ośmiu artykułów naukowych. „Artykuły te zawierają wyniki badań, które są bardzo istotne dla Malty i mają daleko idące konsekwencje w zakresie gospodarki wodnej w sektorze rolnym”, dodaje. Projekt FOWARIM pozwolił na zwiększenie potencjału badawczego Maltańskiego Kolegium Sztuki, Nauki i Technologii dzięki szeregowi ukierunkowanych i zaawansowanych kursów szkoleniowych dla pracowników naukowych, krótkoterminowym wymianom personelu naukowego, szkołom letnim oraz szkoleniom wirtualnym. „Proces rozwijania potencjału zaowocował powstaniem masy krytycznej lokalnej wiedzy, dzięki której możliwe jest podtrzymywanie zapoczątkowanych do tej pory badań”, zauważa Borg. Transfer wiedzy oraz kompetencji do Maltańskiego Kolegium Sztuki, Nauki i Technologii pozwoli na przyspieszenie tempa wdrażania technologii informacyjno-komunikacyjnych, dzięki czemu nastąpi szybsza modernizacja rolnictwa, a także szkoleń i badań w zakresie gospodarki wodnej. Do chwili obecnej MCAST podpisało dwa protokoły ustaleń z instytucjami badawczymi, które będą odgrywały kluczową rolę w prowadzeniu oraz podtrzymywaniu badań nad wykorzystaniem wody w rolnictwie. Przekładanie wyników badań na życie rolników Rolnicy już teraz czerpią korzyści z wyników prac w ramach projektu FOWARIM. Eksperymenty terenowe i instalacje demonstracyjne pozwoliły na zaprezentowanie prostych technologii pozwalających na łatwiejsze monitorowanie i zarządzanie zasobami wodnymi. Rolnicy zostali także przeszkoleni w zakresie roli i znaczenia wody dla rolnictwa, a także dostępnych środków agronomicznych, technicznych i inżynieryjnych mających na celu zmniejszenie zużycia wody i zwiększenie efektywności, którym towarzyszyło przedstawienie przykładów najlepszych praktyk pozwalających na zmniejszenie zapotrzebowania upraw na wodę. Jak uważa Borg, „projekt FOWARIM stanowi korzyść dla rolników, przedstawiliśmy bowiem szereg praktycznych rozwiązań rzeczywistych problemów, którym muszą stawiać czoła, zagrażających rentowności ich działalności rolnej”. Zgromadzona wiedza pomoże również decydentom w lepszym zrozumieniu sytuacji oraz opracowywaniu nowych polityk i praw w taki sposób, by lepiej zarządzać jednym z najcenniejszych zasobów Malty.
Słowa kluczowe
FOWARIM, woda, Malta, rolnictwo, MCAST, rolnik, niedobór wody, nawadnianie, wykorzystanie wody w rolnictwie
