Realistyczne spojrzenie na problem palenia papierosów wśród młodzieży na podstawie wyników badań z siedmiu europejskich miast
Zespół finansowanego przez UE projektu SILNE-R postanowił wyznaczyć nowe kierunki rozwoju polityk wdrażanych w celu zapobiegania paleniu wśród europejskiej młodzieży. „W Europie podjęto już szereg działań ukierunkowanych na rozwiązanie problemu palenia papierosów przez młodzież. Musimy jednak opracowywać nowe strategie oraz gromadzić więcej danych wspierających działania w tym kierunku”, tłumaczy dr Anton Kunst, koordynator projektu. Skuteczne strategie ukierunkowane na zwalczanie palenia Pomimo wysiłków organizacji pozarządowych zajmujących się ograniczaniem użycia tytoniu nie wszystkie kraje objęte badaniem – Belgia, Niemcy, Irlandia, Włochy, Holandia, Portugalia i Finlandia – wdrożyły wszystkie środki, których zastosowanie w przeszłości przyniosło dobre rezultaty. Zespół projektu SILNE-R zaproponował zatem strategie, jakie poszczególne organizacje pozarządowe mogą stosować w celu mobilizowania krajowych i lokalnych decydentów do wdrażania skutecznych polityk. W przypadku krajów lub regionów, które wdrożyły skuteczne polityki, wdrożenie może być niepełne lub niewystarczające, co wpływa na skuteczność podjętych działań. „Chcieliśmy więc znaleźć najlepszy sposób na wdrażanie polityk, który zagwarantuje, że podejmowane działania będą miały jak największy wpływ na zapobieganie paleniu wśród młodzieży”, podkreśla dr Kunst. Zmniejszanie różnic w Europie „Aby zmniejszyć zidentyfikowane przez nas różnice pomiędzy organizacjami pozarządowymi, określiliśmy szereg strategii, które mogą zwiększyć wpływ tych organizacji na kształtowanie polityki”, mówi dr Kunst. Wśród nich znalazło się korzystanie z badań naukowych, zaangażowanie lokalnych mediów, nawiązywanie trwałych kontaktów z ministerstwami oraz marginalizowanie przemysłu tytoniowego. W przypadkach, w których realizowane działania takie, jak na przykład wprowadzenie zakazu palenia na terenie szkoły, zakończyły się niepowodzeniem, zastosowana strategia może zostać udoskonalona na kilka różnych sposobów. W tym celu zespół projektu SILNE-R opracował odpowiednie rozwiązania: przekazywanie pracownikom i uczniom jasnych informacji na temat zakazu palenia, wzmacnianie pozycji pracowników, którzy pilnują przestrzegania zakazu, a także wprowadzanie coraz surowszych kar dla uczniów, którzy łamią zakaz. Kluczowe pytania dotyczące rozwiązania problemu „Zastosowaliśmy »analizę realistyczną«, czyli metodologię, która dotychczas nie była wykorzystywana w badanej przez nas dziedzinie”, mówi dr Kunst. Kluczową zmianą wynikającą z tego podejścia było to, że badacze nie zadawali wyłącznie pytania CZY dane działania są skuteczne, lecz pytali także DLACZEGO (nie) są i JAK można zwiększyć ich skuteczność. Jak tłumaczy dr Kunst, „pozwala to na rozszerzenie zakresu badań o nowe obiecujące dziedziny. Wprawdzie eksplorowanie i stosowanie nowych metod badań empirycznych jest czasochłonne, ale dzięki naszej wytrwałości udało nam się w końcu uzyskać przełomowe wyniki”. Zastosowane przez zespół podejście badawcze polegające na analizie jakościowej i porównawczej miało jednak swoją cenę. Z dorosłymi przeprowadzano wywiady pogłębione, a młodzież zapraszano do udziału w dyskusjach przeprowadzanych w ramach grup fokusowych. Inaczej niż w przypadku poprzednich badań, wszystkie działania były prowadzone jednocześnie w siedmiu krajach. Oznaczało to konieczność nie tylko przetłumaczenia wszystkich transkryptów na jeden język zrozumiały dla wszystkich badaczy, ale także przeanalizowania ogromnej ilości materiałów. Kolejne kroki W ramach projektu SILNE-R powstało już ponad 40 manuskryptów opublikowanych głównie w międzynarodowych czasopismach naukowych, a kolejne są w przygotowaniu. „W tym roku, już po zakończeniu projektu, będziemy ciężko pracować nad ukończeniem i opublikowaniem pozostałych artykułów”, podkreśla dr Kunst. Dr Kunst mówi, że chciałby, aby prace realizowane w ramach projektu objęły całą UE. „W naszym projekcie koncentrowaliśmy się na badaniu krajów przodujących pod względem przepisów antynikotynowych, które wdrożyły zaawansowane polityki mające na celu ograniczanie użycia tytoniu”. Są to jednak głównie kraje Europy Północnej i Zachodniej. „Okazuje się, że konsumpcja wyrobów tytoniowych utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie w krajach z innych regionów UE, chcielibyśmy więc ocenić sytuację w tych krajach, korzystając z opracowanych przez nas metod”, podsumowuje dr Kunst.
Słowa kluczowe
SILNE-R, polityka, Europa, palenie wśród młodzieży, organizacja pozarządowa, ograniczanie użycia tytoniu, analiza realistyczna
