Adaptacja miast do zmian klimatu
Czy miasta na całym świecie są przygotowane na zmiany klimatu? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy uwzględnić wiele obszarów: infrastrukturę (zaopatrzenie w wodę i systemy ochrony przeciwpowodziowej), czynniki społeczno-ekonomiczne (zachowania, postawy), ale także, instytucje (ramy polityczne i prawne, konfiguracje organizacyjne, ustalenia dotyczące koordynacji). Instytucje ustalają prawa, zasady i procedury, które mają wpływ na podejmowanie decyzji. W dużym stopniu określają one, czy miasta są zdolne do adaptacji w obliczu zmieniających się presji i wstrząsów związanych ze zmianą klimatu. Uważa się jednak, że istniejące instytucje są niewystarczająco przygotowane na zmiany klimatu, a miasta na całym świecie są narażone na powodzie, susze i inne szkodliwe oddziaływania czynników klimatycznych. Jak zauważają badacze z zespołu projektu INNOVCITIES, prof. Huitema i dr Patterson: „Konieczne jest wprowadzenie innowacji instytucjonalnych, aby umożliwić miastom lepsze przygotowanie się na wpływ zmian klimatu i związane z nimi ryzyko. Najbardziej znaczącym sposobem, w jaki zmiany klimatu będą odczuwane przez społeczeństwo ludzkie, będzie oddziaływanie na systemy wodne”. Badania naukowe dowodzą, że brak zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi, pomimo ciągłych starań podejmowanych na przestrzeni dziesięcioleci, wynika w dużej mierze ze słabości i luk w zarządzaniu, a nie z braku wiedzy technicznej. Zgodnie z porozumieniem paryskim z 2015 r. miasta odgrywają kluczową rolę w globalnych działaniach na rzecz walki ze skutkami zmiany klimatu. Jest wiele przyczyn takiego stanu rzeczy: władze miejskie działają sprawniej niż rządy krajowe, mogą eksperymentować i rozwijać praktyczne rozwiązania oraz lepiej reagować na potrzeby obywateli. Główny przedmiot badania Badanie zaprojektowano jako ankietę internetową z dystrybucją i analizą przeprowadzoną w latach 2016–2017. Format internetowy umożliwił szeroką globalną dystrybucję ankiety, a także pozwolił na skupienie się na najbardziej innowacyjnych miastach i osobach, które są w nich kluczowymi ekspertami i mogą zapewnić najlepsze informacje oraz doświadczenia. Ankietę udostępniono w 7 językach. Na ankietę odpowiedziało ponad 300 ekspertów z 96 miast na wszystkich kontynentach. Respondenci pochodzili z wielu sektorów (administracja publiczna, badania, społeczeństwo obywatelskie, przemysł) i reprezentowali szerokie spektrum ekspertów. Główne ustalenia Zespół projektu przeprowadził pierwszą tego rodzaju ocenę innowacji instytucjonalnych w zakresie adaptacji miejskich systemów wodnych w miastach na całym świecie. Głównym odkryciem dokonanym dzięki ankiecie jest stwierdzenie stosunkowo aktywnego obszaru działań w zakresie instytucjonalnych wymiarów adaptacji miejskich systemów wodnych. Do typów wdrażanych innowacji instytucjonalnych zaliczają się zmiany w polityce i ramach prawnych (nowe polityki wspierające adaptację), zmiany w instrumentach polityki (planowanie i komunikacja adaptacyjna), zmiany w organizacjach (nowe departamenty, role personelu) oraz zmiany w systemach koordynacji (partnerstwa, dzielenie się wiedzą). Wydaje się, że wysiłki te przynoszą niewielkie rezultaty w zakresie rozwiązywania różnych zagrożeń związanych z klimatem, takich jak miejskie zaopatrzenie w wodę, powodzie i zagrożenia sanitarne. Pokazuje to także rosnącą gotowość społeczną i świadomość wśród decydentów. Autorzy uważają, że „ogółem, wyniki dają podstawy do ostrożnego optymizmu, jeśli chodzi o postępy”. Ten wniosek nie został jeszcze jednak potwierdzony: konieczne jest prowadzenie dalszych działań, aby przeanalizować zmienność między poszczególnymi miastami i regionami oraz ocenić szerszy wpływ na miejskie systemy zarządzania wodą. Dalsze kroki Najważniejszym kolejnym krokiem będzie przeprowadzenie dogłębnej analizy w celu dokładnego zbadania danych i porównania miast w różnych kontekstach: środowiskowym, społecznym, kulturowym, gospodarczym i politycznym na potrzeby głębokiej analizy innowacji instytucjonalnych. Kolejne kluczowe kwestie, które należy zbadać, to: stopień, w jakim innowacje instytucjonalne mogą stymulować nie tylko stopniowe, ale także bardziej radykalne zmiany w miejskich systemach zarządzania; oraz czy różne rodzaje miejskich systemów zarządzania mają różne możliwości wprowadzania innowacji. Pomoże to w stworzeniu miejskich systemów zarządzania, które można przekształcać i przystosowywać do zmieniającego się świata.
Słowa kluczowe
INNOVCITIES, zmiana klimatu, innowacje instytucjonalne, adaptacja miejskich systemów wodnych, miejski system zarządzania, ankieta internetowa