Nowoczesne narzędzia pomagają w poznaniu tajemnic starożytnych przedmiotów
Historyczne przedmioty, obrazy i freski mogą być źródłem fascynujących informacji o naszej przeszłości, dziedzictwie, historii, kulturze i tożsamości. Celem projektu TISCH (Terahertz Imaging and Spectroscopy for Cultural Heritage), finansowanego ze środków UE, było opracowanie technologii obrazowania i spektroskopii terahertzowej umożliwiającej analizę historycznych dzieł sztuki i artefaktów. Jeżeli chodzi o szczegóły techniczne, zespół opracował narzędzie do badań nieniszczących, wykorzystujące pomiary fali ciągłej (CW), dyspersyjną spektroskopię z transformacją Fouriera (DFTS) oraz spektroskopię i obrazowanie terahertzowe w dziedzinie czasu (TDSI). Aby tego dokonać, nawiązano współpracę z muzeami, kościołami, instytutem dziedzictwa kulturowego i programistami, poszerzając granice analizy obiektów historycznych. W jednym z brytyjskich kościołów poddawanych renowacji, uczestnicy projektu TISCH wykorzystali terahertzowe skanowanie w dziedzinie czasu do poszukiwań dwunastowiecznych malowideł ukrytych pod późniejszymi warstwami. Przy pomocy TDSI i DFTS ustalono również, że lotny związek wiążący noszący nazwę cyklododekanu może pełnić rolę substancji zwiększającej kontrast i dopasowanie wskaźników oraz przeciwdziałającej rozpraszaniu w przypadku materiałów porowatych. Jeżeli chodzi o malarstwo tablicowe, przeprowadzone w projekcie doświadczenia z wykorzystaniem nowej technologii oraz nowego oprogramowania do obrazowania umożliwiły skuteczne zlokalizowanie defektów pod zamalowanymi powierzchniami. Defekty te nie zostały wcześniej wykryte przy pomocy konwencjonalnych technik, co dowodzi znaczenia nowo opracowanych rozwiązań. Dokonano też postępów w zakresie monitorowania znajdujących się pod gołym niebem rzeźb ceramicznych, co pozwoliło na ocenę porowatości i uszkodzeń wywołanych przez opady i wilgoć. Także w tym przypadku udało się zrealizować cel, polegający na oszacowaniu wilgotności w obiektach ceramicznych. Ustalono też, że ceramiczne szkliwo o większej plastyczności jest dużo skuteczniejsze w izolowaniu wilgoci niż kruche, łatwo pękające szkliwo. Warto również nadmienić, że technologia obrazowania TDS sprawdziła się w analizie rytów i pigmentów w jaskiniach z paleolitu, a także historycznych naczyń z brązu. Wyniki omawianych badań opublikowano w międzynarodowych czasopismach i prezentowano na prestiżowych konferencjach. Przyczyniają się one do rozwoju analizy chronologicznej, ochrony dziedzictwa i dokładniejszego poznania historycznych obiektów.
Słowa kluczowe
Obrazowanie terahertzowe, spektroskopia, dziedzictwo kulturowe, TISCH, renowacja