Zasoby online tchną nowe życie w zagrożone języki
Opracowana w ramach finansowanego przez UE projektu INNET (Innovative Networking in Infrastructure for Endangered Languages) darmowa, ogólnodostępna witryna poświęcona zagrożonym językom powstała w oparciu o ważne działania podjęte w ramach wcześniejszych inicjatyw dotyczących dziedzictwa kulturowego. Witryna wyposażona jest w narzędzia wyszukiwania, materiały edukacyjne i interaktywne mapy. Zasoby są praktyczne i mogą być bez trudu wykorzystane przez instytucje edukacyjne i naukowców. "Projekt przynosi odpowiedź na pytanie, w jaki sposób cyfrowe – a w szczególności niepisane multimedialne zasoby dziedzictwa kulturowego – można by skutecznie utrzymywać i zachować dla potomności", wyjaśnia koordynatorka projektu, prof. Dagmar Jung z Uniwersytetu w Kolonii, Niemcy. "To wyzwanie nie zostało jak dotąd podjęte przez szerszą społeczność naukową czy akademicką". Zespół pracujący nad projektem chciał przy okazji udostępnić te cenne zasoby szerszej publiczności. "To oznacza, że komponent edukacyjny projektu odegrał większą rolę niż początkowo zakładaliśmy", stwierdza Jung. "Prócz usprawnienia tworzenia sieci kontaktów w obszarze wprowadzania innowacji do zasobów cyfrowych związanych z językiem i kulturą, projekt miał pobudzić edukację na temat różnorodności językowej i wielojęzyczności na poziomie szkoły średniej". Letnie międzynarodowe zajęcia dla studentów i doktorantów koncentrowały się na kwestiach technologicznych dotyczących archiwów językowych i muzycznych rzadko używanych języków. "Studenci, którzy wzięli w niej udział, pochodzili z wielu krajów europejskich, ale także z Etiopii, Indii i USA", zauważa Jung. "Czołowi badacze prowadzili wykłady na temat wdrożeń technicznych oraz kontekstu językoznawczego i metodologii. Ponadto ci sami wykładowcy prowadzili warsztaty praktyczne, co zapewniało niezwłoczny efekt dydaktyczny. Szkoła letnia została uznana za niezwykle udaną przez studentów, z których część utrzymuje bliskie kontakty z partnerami projektu INNET, uzupełniając witrynę o własne dane". Kolejnym osiągnięciem zespołu jest uruchomienie pięciu nowych archiwów regionalnych, organizowanie corocznych imprez szkoleniowych z zakresu prawidłowego korzystania z najnowszych standardów i narzędzi. Aktywnie zaangażowani w te działania byli archiwiści z Argentyny, Brazylii, Ekwadoru, Finlandii, Indonezji, Meksyku, Peru, Rosji i Szwecji, a także partnerzy z Niemiec, Węgier oraz Holandii. "Uczestnicy wydarzeń prezentowali i omawiali wspólne zagadnienia związane z obsługą archiwum językowego", informuje Jung "Archiwa języków regionalnych również otrzymały dodatkowe wsparcie techniczne w zakresie obsługi tego typu zbiorów". Ważnym poprzednikiem INNET był projekt CLARIN, w ramach którego powstała rozproszona sieć organizacji zajmujących się zasobami językowymi i powiązanymi usługami. Ta rozproszona infrastruktura danych ma ośrodki w całej Europie i są to zwykle uniwersytety, instytucje badawcze, biblioteki oraz archiwa publiczne. Partnerom projektu INNET udało się przekazać część wiedzy zdobytej w ramach CLARIN szerszej sieci archiwistów zagrożonych języków. Prace nad tworzeniem sieci ekspertów będą kontynuowane, aby wspomagać prezentację i upowszechnianie informacji o zagrożonych kulturach i językach. Jest to nie lada wyzwanie. Globalizacja i szybki postęp technologiczny wywierają negatywny wpływ na wiele kultur i języków wymagających szczególnej troski. Wedle przewidywań duża grupa tych języków ma w nadchodzących dekadach ulec wymarciu. Archiwa cyfrowe pomogą zgromadzić dla przyszłych pokoleń i upowszechnić wartościowe materiały kulturowe i językowe, pobudzić zainteresowanie wśród uczących się, którzy w innym przypadku mogliby nie mieć dostępu do zagrożonych języków oraz wesprzeć ochronę naszego wspólnego dziedzictwa kulturowego.
Słowa kluczowe
Globalizacja, zagrożone języki, archiwa cyfrowe, zasoby językowe, zagrożone kultury
