Błonniki pokarmowe wspomagające układ odpornościowy
Powszechnie uważa się, że żywność bogata w błonnik korzystnie wpływa na nasze zdrowie, tym bardziej, że wysokie spożycie określonych rodzajów błonnika pokarmowego zostało już naukowo powiązane z obniżeniem poziomu cholesterolu i glukozy we krwi. Oprócz bogatego wachlarza korzyści zdrowotnych wyniki badań pokazują, że polisacharydy nieprzyswajalne (NPS) mogą również przyczynić się do utrzymania wysokiej sprawności układu odpornościowego. Aczkolwiek Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) uznał ich korzystny wpływ na zdrowie w tym pierwszym zakresie, zatwierdzając oświadczenia dotyczące wybranych błonników, pozytywna weryfikacja oświadczeń stwierdzających, że błonniki o charakterze polisacharydowym mogą również wspierać pracę układu odpornościowego, wymaga rzetelnych dowodów naukowych zdobytych w oparciu o skutki zaobserwowane u osób zdrowych. Badacze z sektora przemysłowego i instytutów naukowych połączyli swoje siły w finansowym z funduszy unijnych projekcie FIBEBIOTICS, aby opracować znormalizowane praktyki, zatwierdzić biomarkery i przeprowadzić badania kliniczne, które pomogą stworzyć produkty spełniające wymogi oceny EFSA. W realizację projektu zaangażowały się cztery uniwersytety, pięć instytutów badawczych i osiem przedsiębiorstw zajmujących się produkcją składników spożywczych. Prace koncentrowały się na wpływie polisacharydów NPS w kontekście wzmocnienia mechanizmów obronnych przeciwko patogenom poprzez zwiększenie skuteczności bariery jelitowej oraz ograniczenie występowania chorób zakaźnych, takich jak przeziębienie i grypa. Odżywianie, mikroflora jelitowa i reakcje immunologiczne Jak twierdzi koordynator projektu, Jurriaan Mes, odkrycie mechanizmu odpowiedzialnego za oddziaływanie błonników o charakterze polisacharydowym na jelita oraz znajdujące się w nich komórki immunologiczne było głównym celem prowadzonych badań. Naukowcy opracowali szereg metod badawczych in vitro, aby porównać poszczególne polisacharydy nieprzyswajalne pod kątem ich bioaktywności względem jelita i komórek układu odpornościowego. Wykorzystując komórki nabłonka jelita cienkiego i makrofagi, zespół projektowy dowiódł, że NPS mogą aktywować geny związane z odpornością, takie jak NFkB, a tym samym wydzielać białka sygnałowe zwane chemokinami, aby przywołać inne komórki układu odpornościowego w wybrane miejsce. Tego rodzaju test in vitro może być cennym wsparciem w zakresie kontroli jakości produktów po wystąpieniu zmian w procesie ich przetwarzania oraz weryfikacji pod kątem przypisywanej im bioaktywności. Błonniki pokarmowe odgrywają ważną rolę w procesie stymulacji rozwoju określonych rodzajów pożytecznych bakterii zamieszkujących okrężnicę, umożliwiając produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które przynoszą znaczne korzyści zdrowotne. Przeprowadzając kolejne badanie in vitro, naukowcy dokonali optymalizacji, a następnie wdrożyli symulowany model układu trawiennego człowieka o nazwie SHIME. Za jego pomocą przeanalizowali oni zmiany w obrębie mikroflory jelitowej i metabolitów zachodzące po zastąpieniu skrobi różnymi rodzajami NPS. Wyższa skuteczność szczepień dzięki NPS Zespół zorganizował badanie pilotażowe z udziałem 240 osób starszych (po 40 uczestników w każdej gałęzi badania), wobec których podjęto trwającą pięć tygodni interwencję dietetyczną. Źródłem części polisacharydów nieprzyswajalnych objętych wspomnianym badaniem były drożdże, grzyby shiitake, owies, pszenica, jabłka i pewna bakteria probiotyczna. Mes opisuje pracę zespołu w następujący sposób: „Aby sprawdzić wpływ NPS na zdrowie, zastosowaliśmy proszek zawierający oczyszczone polisacharydy. Umieściliśmy go w saszetkach, a zadaniem uczestników badania było zmieszanie go z płynem i wypicie przygotowanego w ten sposób preparatu. Wykorzystując wybrane polisacharydy nieprzyswajalne, w kolejnej fazie badania przygotowaliśmy herbatniki, koktajle i ser, aby zobaczyć, w jaki sposób NPS mogą zostać włączone do prawdziwej żywności wzbogaconej ”. Centralnym elementem projektu FIBEBIOTICS było przeprowadzenie trwającego pięć tygodni badania, w ramach którego zdrowe osoby starsze zostały zaszczepione przeciw grypie, otrzymując przy tym suplement diety zawierający różne rodzaje testowanych NPS. Wyniki dotyczące skuteczności szczepień wykazały, że niektóre polisacharydy nieprzyswajalne wzmocniły reakcję na szczepienie, dostarczając nowych, obiecujących kierunków badań. Kształtując przyszłość Oprócz dostarczenia rozwiązań pozwalających na zgłębienie naszej wiedzy z zakresu biomarkerów stanu zdrowia i kondycji układu odpornościowego, osiągnięcia projektu FIBEBIOTICS pomogą przedsiębiorstwom dowieść, że zawarty w ich produktach błonnik może naprawdę wspomagać pracę układu odpornościowego, lub potwierdzić inne właściwości zdrowotne. Co więcej, uzyskane rezultaty zapewnią im wsparcie w zakresie dodawania błonnika do oferowanych produktów spożywczych z zachowaniem odpowiedniej bioaktywności.
Słowa kluczowe
FIBEBIOTICS, błonniki pokarmowe, układ odpornościowy, polisacharydy nieprzyswajalne, bariera jelitowa, betaglukany
