Lepsza gospodarka leśna na rzecz optymalizacji łagodzenia zmiany klimatu
FORMIT (FORest management strategies to enhance the MITigation potential of European forests) to odpowiedź na konieczność lepszego wyważenia różnych sposobów eksploatacji lasów w Europie. Uwzględnia sekwestrację dwutlenku węgla, produkcję drewna i ochronę różnorodności biologicznej oraz możliwe kompromisy, analizy prawdopodobnego wpływu zmiany klimatu na europejskie lasy i wreszcie przestawia opcje gospodarowania oraz strategie wdrożeniowe. Projekt, nad którym prace zakończą się we wrześniu 2016 r., znajduje się obecnie na końcowym etapie realizacji. Prof. dr Frits Mohren, koordynator FORMIT i kierownik wydziału Ekologii Lasu i Gospodarki Leśnej Uniwersytetu w Wageningen, omawia wartość dodaną swoich badań i ich potencjał w kształtowaniu przyszłych strategii gospodarki leśnej w Europie. Dlaczego tak istotne znaczenie ma opracowywanie nowych strategii gospodarki pod kątem sekwestracji dwutlenku węgla? Sekwestracja dwutlenku węgla to stosunkowo nowy cel gospodarki leśnej. Rola, jaką pełnią lasy w globalnym budżecie węglowym zaczęła budzić zainteresowanie dopiero w ostatnich dekadach, wraz z pojawieniem się obaw, jakie budzi zmiana klimatu i konieczność jej łagodzenia poprzez redukowanie emisji CO2 i zwiększanie sekwestracji CO2 w ekosystemach lądowych, w szczególności lasach. Lasy przechowują ogromne ilości węgla, a dostosowanie gospodarki leśnej może te zdolności poprawić, zwłaszcza w lasach gospodarczych, takich jak w Europie. Ponadto lasy mogą mieć swój udział w obniżaniu emisji CO2 z paliw kopalnych poprzez dostarczanie biomasy do produkcji energii. Może to w gruncie rzeczy doprowadzić do intensyfikacji eksploatacji lasów i w konsekwencji do emisji CO2 z powodu zaburzeń w ekosystemach leśnych. W związku z tym należy ponownie rozważyć cele i zamierzenia gospodarki leśnej wraz z jej praktycznym funkcjonowaniem, aby zrozumieć jej aktualną i potencjalną rolę w przyszłości w regionalnym i globalnym bilansie dwutlenku węgla. Na dzień dzisiejszy cały areał lasów w Europie akumuluje biomasę, gdyż w ogólnym rozrachunku przyrost drewna przewyższa jego pozyskiwanie. W konsekwencji sekwestracja dwutlenku węgla w ekosystemach leśnych może wynosić około 10% ogółu emisji CO2 w Europie. Zważywszy na fakt, że zasadniczo wszystkie te lasy są objęte gospodarką leśną, musimy zrozumieć, co stanowi siłę napędową tej sekwestracji, jak długo może się ona utrzymać i jaki wpływ ma na nią gospodarka leśna. Jaką pana zdaniem główną wartość dodaną wnosi w tym zakresie projekt FORMIT? Wartością dodaną FORMIT jest analiza strategii gospodarki leśnej dla całego obszaru zalesionego w Europie. Wprowadzone zostało w niej rozróżnienie między regionami geograficznymi i typami lasów pod kątem łagodzenia emisji CO2. Uwzględnia także inne ważne funkcje lasów, takie jak produkcję drewna i ochronę bioróżnorodności, a także spodziewaną intensyfikację eksploatacji lasu jako część rozwoju związanego z większym naciskiem na biogospodarkę, w ramach której spodziewany jest znaczący wzrost popytu na drewno. Na których regionach europejskich się skupiliście i dlaczego? Oparliśmy się na regionach europejskich wskazanych w sprawozdaniach Forest Europe: północ, środkowy zachód, środkowy wschód, południowy zachód i południowy wschód Europy. To szerokie kategorie, ale za podstawę posłużyły nam dane National Forest Inventory, poszerzone na podstawie danych teledetekcji (MODIS) w celu pokrycia całego obszaru zalesionego w Europie, który jest następnie sumowany, aby stworzyć rozległe regiony będące przedmiotem badań. Czego dowiedzieliście się na temat potencjału łagodzącego lasów europejskich? Analiza scenariuszy jest obecnie w toku, stąd nie mogę na tym etapie podzielić się ostatecznymi odpowiedziami. Aczkolwiek nie ma wątpliwości, że potencjał łagodzący jest ogromny i znaczący, a gospodarka leśna ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia efektu łagodzenia. Jak już wspomniałem, na dzień dzisiejszy sekwestracja dwutlenku węgla w lasach odpowiada 10% ogółu emisji. Należy ją utrzymać i w miarę możliwości zwiększyć, ale kompromis między innymi funkcjami lasu, zwłaszcza spodziewaną intensyfikacją eksploatacji w biogospodarce, ma zasadnicze znaczenie i wymaga poznania oraz określenia ilościowego. Projekt FORMIT wnosi w tym zakresie istotny wkład. Czy pana zdaniem można znaleźć zadowalający kompromis między sekwestracją dwutlenku węgla, produkcją drewna i innymi usługami ekosystemowymi? Kompromis zawsze zależeć będzie od warunków stanowiskowych, zapotrzebowania społeczeństwa na produkty leśne i inne usługi ekosystemowe. Będzie odmienny w różnych częściach Europy i w różnych warunkach społeczno-gospodarczych. Występują wyraźne synergie między sekwestracją dwutlenku węgla a ochroną różnorodności biologicznej, ale nawet w przypadku intensywnej eksploatacji lasu, sekwestracja dwutlenku węgla może ulec poprawie. Niemniej nie można mieć tortu i go zjeść. Ogromną zaletą lasów jest możliwość zrównoważonych dostaw zasobów w warunkach bliskich naturze. Drewno rośnie na drewnie, tak więc tort wciąż się dopełnia. Jednak nadal będą kompromisy i uzgodnienia, które trzeba będzie negocjować. Nasza analiza scenariuszy dostarcza solidnych pod względem naukowym informacji o możliwych opcjach i granicach podejmowania decyzji, w ramach których decydenci będą musieli znaleźć kompromisy. Jak macie nadzieję przekonać regiony europejskie do swoich opcji gospodarowania i strategii wdrożeniowych? Przede wszystkim poprzez przestawienie solidnych informacji naukowych na temat opcji i strategii gospodarowania oraz ich konsekwencji, które jesteśmy na chwilę obecną w stanie wskazać. Nie chcemy ustalać norm, niemniej naszym celem jest przedstawienie istotnych z punktu widzenia polityki informacji w formie realistycznych i adaptacyjnych strategii gospodarowania. Dorobkiem projektu będą opcje gospodarowania i strategie wdrożeniowe dla europejskich lasów, kładące nacisk na działania łagodzące, chroniąc przy tym inne funkcje lasów i uwzględniając różnice regionalne w warunkach środowiskowych i społeczno-gospodarczych. Te „reprezentatywne ścieżki adaptacyjno-łagodzące” (RAMP), jak je nazwaliśmy, uwzględnią i zsyntetyzują bieżącą wiedzę, dostarczając decydentom i praktykom leśnym wskazówek. Prace nad projektem zakończą się we wrześniu. Jakie są dalsze plany? To oczywiście stale toczące się prace. Opracowane przez nas narzędzia i techniki wykorzystywać będą dalej partnerzy, aby przeprowadzać bardziej szczegółowe analizy krajowe i dostarczać istotnych wskazówek na szczeblu krajowym w zakresie możliwych strategii łagodzących i adaptacyjnych opcji gospodarowania dla leśnictwa. W bardziej podstawowym wymiarze, w ramach projektu FORMIT prowadzonych jest wiele zaawansowanych studiów doktoranckich, które zostaną zamknięte wraz z końcem projektu i zaowocują dalszymi przedsięwzięciami, zarówno pod kątem podejścia metodologicznego, jak i stosowanego. Sprawdzamy także w porozumieniu z lokalnymi i krajowymi interesariuszami możliwość realizacji projektów demonstracyjnych, aby pokazać i posunąć do przodu dokumentowanie dostępnych opcji gospodarowania. Będzie to oczywiście zależeć od dalszego wsparcia krajowego i międzynarodowego, ale ufam, że nasz dorobek wzbudzi wystarczające zainteresowanie, aby umożliwić nam kontynuowanie badań i wsparcie zarządców lasu w ambitnym zadaniu intensyfikowania zrównoważonej eksploatacji, wnosząc jednocześnie istotny wkład w dalsze łagodzenie zmiany klimatu. FORMIT Dofinansowanie z programu 7PR-KBBE strona projektu w serwisie CORDIS
Kraje
Niderlandy